Bu makalemizde ülkemizde son dönemlerde artış göstermiş olan uyuşturucu madde kullanma suçunun kanunlarımızda ve Yargıtay kararları ışığında yerini kısmi de olsa ele alacağız. Faydalı olması dileğiyle.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçu (TCK191)
Uyuşturucu maddeyi (esrar, eroin, kokain, bonzai, extasy vb.) kişisel kullanım amacıyla satın alan, herhangi bir surette uyuşturucu maddeyi kabul eden ve kullanma amacıyla bulunduran kişi uyuşturucu madde kullanma veya bulundurma suçunu işlemiş olur. (TCK md.191)
Buradaki en önemli kriter, uyuşturucu maddesini kullanmak için bulundurmaktır. Yani suçun saikini oluşturan şey söz konusu maddeyi kullanmak için üstünüzde, konutunuzdaya da aracınızda bulundurmaktır. Bu nedenle Kişisel ihtiyacını aşacak şekilde uyuşturucu madde bulundurulması halinde, fail veya failler TCK 188 Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile cezalandırılmaktadır.
Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Bulundurma Suçunun Mevzuata Göre Şartları
“TCK191 yani Kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçu” ile “TCK 186 uyuşturucu madde imal ve ticareti suçu” birbirinden tamamen bağımsız ayrı suçlar olmakla birlikte yaptırımları da ayrıdır. Bu yüzden karıştırılmaması gerekmektedir.İşlenen fiilin kullanmak için mi yoksa ticareti için mi olduğunun tespiti için sanığın saikinin, amacının toplanan deliller ışığında değerlendirilmesi gerekir. Sanığın amacının yargıtayın daha önce vermiş olduğu kararda da (YargıtayCGK - 2013/423) belirtildiği üzere şu kriterler kullanılarak anlaşılmaya çalışılır:
Kullanmak için uyuşturucu madde (esrar, eroin, kokain, bonzai vb.) bulundurma ile uyuşturucu madde ticareti ayrımındaki en önemli kriter , yakalanan uyuşturucu maddenin miktarıdır. Sanığın üzerinde, konutunda ya da aracında ele geçirilen uyuşturucu maddenin kişisel ihtiyaç sınırını aşacak miktarda bulundurması, uyuşturucu maddeyi kişisel kullanım amacı dışında (Örn. satış ticaret, nakil vs) bulundurduğunun bariz göstergesidir. Kişisel kullanım için kabul edilebilecek miktar, kişinin içinde bulunduğu hal ve şartlar yani bedensel ve ruhsal yapısı ile uyuşturucu veya uyarıcı maddenin türüne, çeşitlerine göre değişiklik göstermektedir. Ayrıca buna ilişkin olarak Adli Tıp Kurumunun mütalaalarında ; esrar kullananların her defasında 1-1,5 gram olmak üzere günde üç kez esrar tüketebildikleri bildirilmektedir. Buna göre örneğin günlük kullanım hesabını dikkate alarak yıllık kullanım miktarının üzerinde uyuşturucu madde bulunduran sanığın, uyuşturucu maddeyi kullanma amacı dışında bulundurduğu genel olarak kabul edilmektedir.
- Sanığın elindeki uyuşturucu maddeyi başkasına satma, nakil etme durumunun olup olmadığı da her olaya göre araştırılmalıdır. Örneğin teknik ya da fiziki takip, görgü tanıkları hatta birden fazla sanığın olduğu durumlarda sanıklar arasındaki ilişkinin temelin de satış ya nakil durumu olup olmadığı kendi içerisinde araştırılmalıdır.
- Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin sanık tarafından bulundurulduğu yer dikkate alınarak uyuşturucu maddenin kullanmak için mi yoksa ticaret için mi bulundurulduğu tespit edilmelidir. Kişisel ihtiyacı için uyuşturucu madde bulunduran kimse, bunu her zaman kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurur (Örneğin, ev, işyeri , araba vb.). Uyuşturucu maddenin kolayca ulaşılamayacak bir yerde zulalanmış olması (örneğin bir metruk yer, ya da gizli bölmeler) uyuşturucu madde ticareti yapıldığının göstergesidir. Hatta bazı durumlarda ele geçirilen madde ile sanık arasında ki yerin mesafesi ya da yerin niteliği dahi önemlidir. Ör; sahipsiz metruk bir binada ele geçirilen uyuşturucu maddesinin ancak diğer delillerle desteklenerek sanığa ait olup olmadığı tespit edilmelidir.
- Diğer önemli kriter ise Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçiriliş şekli de suç türünün tespiti açısından önemli ölçütlerden biridir. Mesala uyuşturucunun birden fazla olması, satışa hazır hale getirilmiş aynı ölçüler şeklinde (genelde paketler aynı gramda olacak şekilde) küçük paketler ya da jelatinlenmiş olması, uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yer ya da yakınında tartımı için hassas terazi ve hazırlanmasında kullanılan paket vb. ambalaj malzemelerinin ele geçirilmesi, uyuşturucunun kullanım dışında bir amaçla bulundurulduğu hususunda önemli bir belirti olacaktır.
Kullanmak Uyuşturucu Madde Kullanma veya Bulundurma Suçunun Cezası
TCK 191; (1)Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Kullanmak için uyuşturucu maddeyi; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Uyuşturucu Kullanma Suçunda Denetimli Serbestlik ve İhlali Durumları
Söz konusu suçta denetimli serbestlik tedbiri aşağıdaki şekilde uygulanmaktadır:
Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında verilen 5 yıl süreli kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararını ve şüpheliye yüklenen yükümlülükleri şüpheliye gerekçeleriyle birlikte tebliğ eder. Artık dosyanın takibini yapmak üzere Denetimli SerbestlikŞube Müdürlüğüne gönderilir. Denetimli Serbestlik Bürosu bu aşamadan sonra şüpheliye programlara katılması için tebligat çıkarır ve 10 gün içerisinde katılmasını ister. Söz konusu süre zarfında katılım gerçekleşmezse, DenetimliŞube Müdürlüğü gerekçeleriyle birlikte dosyayı kapatır ve ihlal dosyasını savcılığa gönderir. İlgili savcılıkta yeniden sanık hakkında kamu davası açılıp, açılmayacağını değerlendirir.
Bir diğer durumda Şüpheli, 10 günlük süre içerisinde başvurarak denetimli serbestlik programı başladıktan sonra 2 kez programı ihlal ettiği takdirde, denetim serbestlik dosyası ihlalden dolayı yeniden aynı işlemlere tabi tutulduktan sonra kapatılıp savcılığa gönderilmektedir.
Şüpheli erteleme süresi zarfında denetimli serbestlik yükümlülüklerine uyduğu takdirde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.
Denetimli serbestlik yükümlülükleri ihlal edildiği takdirde, mahkemece duruşma açılır.Mahkeme, daha önce savunması alınmış olmak koşuluyla sanığa, “tedavi ve denetimli serbestlik tedbirine uymadığının iddia edilmesi nedeniyle, artık sanığın gerekli savunmalarını alacak ve mahkeme ihlal nedeniyle nihai bir karar verecektir. Ayrıca genelde sanığın gelmemesi durumunda yokluğunda dahi karar verileceği belirtilerek karar verilebilecektir.
Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Bulundurma Suçunda Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezasına Çevirme ve HAGB Durumları
Adli para cezası, uyuşturucu madde kullanma suçu, ceza miktarı nedeniyle adli para cezasına çevrilmeye elverişli suçlardan değildir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, uyuşturucu madde kullanma suçu nedeniyle, kamu davası açıldıktan sonra yapılan yargılama neticesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı ilgili mahkeme tarafından sanığın hâl ve durumu da birlikte değerlendirildikten sonra verilebilir.Mahkeme sanığın yeniden aynı suçu işlemeyeceği kanaatine varırsa HAGB kararıverebilir.
Erteleme, uyuşturucu madde kullanma suçunun hapis cezası ertelenebilir.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçunda Etkin Pişmanlık Hali (TCK192)
(1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
(4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz. Bu durumda kamu görevlileri ile sağlık mesleği mensuplarının 279 uncu ve 280 inci maddeler uyarınca suçu bildirme yükümlülüğü doğmaz.