Maalesef son dönemlerde sıklıkla karşımıza çıkan suç tiplerinden birisi de Cumhurbaşkanına hakaret suçudur. Özellikle sosyal medya aracılığıyla sık ve alenen işlenen suçlar arasına girmiş olup günümüzde pek çok kez karşılaştığımız suçlar arasına girmiştir.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” başlığı altında, 299. maddesinde düzenlenmiştir.
Hakaret suçunun nitelikli ve özel hali olarak değerlendirilebilen bu suç türü için kanunda ayrıca düzenlemeye gereksinim duyulmuştur. Cumhurbaşkanı kelime anlamıyla türk halkı temsil eden Türk topluluğun başı olmayı ifade eder. Bu suçun unsuru şahıslar için değil temsil edilen makam için düzenlemiştir. İfade özgürlüğünün kimi zaman eleştiri limitini aşarak hakaret boyutuna takdirde de hükme başvuru yapılmaktadır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Cezası
Cumhurbaşkanına hakaret
Madde 299-(1) Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) (Değişik: 29/6/2005 –5377/35 md.)Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.
(3) Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu çok önceden konulmuş bir ceza maddesidir. Günümüzde sıklıkla anılmasının nedenini ise yukarıda açıklamıştık. Cumhurbaşkanlığı makamı birleştirici, tamamlayıcı ve siyasetin üstünde herkesi temsil eden bir makam olması sebebiyle makamın maneviyatı korunmak istenmiştir. 2017 yılında yapılan Anayasa değişikli ile Cumhurbaşkanına aynı zamanda bir parti başkanı olabilme imkanı getirilmiş siyaset üstü görevi olan Cumhurbaşkanlığı görevi artık siyaset yapar hale gelmiştir. Ülkemizde, her konu olduğu gibi özellikle siyasi tartışmalarda insanlarımız oldukça fevri çıkışlar yaparak eleştiri sınırlarını aştığı durumlar ne yazık ki olmaktadır. Bu sebeple haklarında açılan oldukça fazla davalar bulunmaktadır.
Siyasilerin ve halka mal olan kişilerin eleştiri ve tahammül sınırları normal bir vatandaştan daha yüksek olması gerektiği Yargıtay tarafından benimsenmiştir. Ancak buradaki husus eleştiri olmayıp, bizzat hakaret içeren söz ve eylemlerden dolayı suçu işleyen bireylerin cezalandırılmasıdır. Kanımızca bu kanun maddesinin yerinden ve isabetli olduğunu düşünmekteyiz. Çünkü burada korunan hukuki değer Türk halkını temsil eden makamın korunmasıdır. Dolayısıyla,
TCK 125/3 – a bendine göre;
(3) Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Kanun maddesinden ayrı tutulmalıdır.
TCK 125 Hakaret Suçu ile TCK 299 Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Arasındaki Fark
Türk Ceza Kanunu 125′ e göre Hakaret suçunun temel cezası 3 aydan 2 yıla hapis cezası veya sadece adli para cezasına da hükmedilebiliyor. Nitelikli hallerde en az 1 yıl ceza öngörülmektedir.
Türk Ceza Kanunu 299’a göreCumhurbaşkanı hakaret suçu’ nda suçun mağduru sadece görevdeki Cumhurbaşkanı olabilir.cezanın alt sınırı 1 yıldan başlamaktadır. 4 yıla kadar olan cezanın üst sınıra yakın verilmesi halinde ceza yatarı olabilecek bir suçtur.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Görevli ve Yetkili Mahkeme
Cumhurbaşkanına hakaret suçunda görevli mahkemeler “asliye ceza mahkemeleri“dir. Genel kural suçun işlendiği yer mahkemesi yetkili olan mahkemeleri olarak kabul edilir. Eğer suç bir vasıta ile işlendiyse telefon vs. bu durum da suçun mağdurda yarattığı etki yarattığı ve öğrendiği yer kabul edilir. Yani bu durumda Cumhurbaşkanı, hakaret eylemini nerede öğrendiyse o yer mahkemesi yetki olacaktır.
Görsel ve işitsel yayınlardan dolayı yetkili mahkeme; yayın merkezi veya mağdurun eylemi duyup işittiği yer mahkemesi yetkilidir (CMK12/5).
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Verilebilir mi? (HAGB )
Cumhurbaşkanına hakaret suçunda 2yıl altında bir ceza alındığı takdirde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Ancak 1 yıldan 4 yıla kadar yargılamasının yapıldığı bir suç türü olan Cumhurbaşkanına hakaret suçu ayrıca alenen işlendiğinde yarı oranında arttırıldığını da göz önüne alınmalıdır.
Şikayet Süresi, Dava Zamanaşımı, Uzlaşma,
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde değildir. Suçun dava zamanaşımı süresi içinde savcılığa bildirilmesiyle re'sen soruşturma başlatılır. Cumhurbaşkanına hakaret suçu nedeniyle dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardan değildir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Adli Para Cezası
Adli para cezaları, hapis cezaları ile birlikte veya sadece adli para cezası olarak uygulanabilen bir yaptırımdır. Şartları oluşursa hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Ceza Ertelemesi
Cumhurbaşkanına hakaret suçunda, ceza ertelemesi şartları oluştuğu takdirde mümkün olabilmektedir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Yargıtay Kararları
5. Ceza Dairesi 2019/3867 E. , 2019/5692 K.
“İçtihat Metni”
Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünün 14/04/2019 tarih ve 75723908-106-02-1370-2019-E. 16149/29442 sayılı yazısıyla;
Şüphelinin, Almanya ülkesinde sosyal paylaşım sitesi üzerinden yaptığı paylaşımlar nedeniyle Cumhurbaşkanına hakaret suçundan yapılan soruşturmada Ceza Muhakemesi Kanununun 14/3. maddesi gereğince yetkili yargı yerinin tayini talebinde bulunulması üzerine dosya Yargıtay C.Başsavcılığının 02/05/2019 tarih ve 2019/45537 sayılı yazısı ekinde Dairemize gönderilmekle incelenerek gereği düşünüldü:
Yabancı ülkede işlenen ve kanun hükümleri uyarınca Türkiye’de soruşturulması ve kovuşturulması gereken bir suç söz konusu olduğundan ve suçun şüphelinin Türkiye’de yakalanmamış, yerleşmemiş veya adresi bulunmadığından 5271 sayılı CMK’nın 14/1 ve 13/3. maddeleri gözetildiğinde ilk usul işleminin yapıldığı yer olan İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının ve mahkemesinin yetkili kılınmasına CMK’nın 14/3. maddesi uyarınca, 23/05/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.